Λέσβος

Νησί που αποπνέει με μιας τον αξιοθαύμαστο πολιτισμό του, η Λέσβος, το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, υπόσχεται στον επισκέπτη μαγευτικές διακοπές. Η Αιολική Γη, γκριζοπράσινη, σαν το δέντρο της ελιάς, ντυμένη το γκρίζο της πέτρινης γης στα βόρεια και δυτικά και το πράσινο της έντονης βλάστησης στα νότια και τα ανατολικά. Οι Τούρκοι που την είχαν κατακτήσει από το 1462 ως το 1912, την είχαν ονομάσει Altim Adasi, Χρυσό Νησί. Ίσως από το χρώμα που έπαιρνε κατά τη δύση του Ηλίου, ίσως από το χρυσοπράσινο χρώμα του λαδιού…

Πουθενά, σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο Ήλιος και η Σελήνη δε συμβασιλεύουν τόσο αρμονικά, δε μοιράζονται τόσο ακριβοδίκαια την ισχύ τους, όσο επάνω σε αυτό το κομμάτι της γης που κάποτε, ποιος ξέρει, σε τι καιρούς απίθανους, ποιος Θεός, για να κάνει το κέφι του, έκοψε και φύσηξε μακριά ίδιο πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους, έγραψε κάποτε ο Οδυσσέας Ελύτης, παιδί του τόπου τούτου.

Εκτός από τον Ελύτη (Αλεπουδέλλης ήταν το πραγματικό του επίθετο), η Λέσβος γέννησε τον Αλκαίο, τη Σαπφώ, τον Ορφέα, το Μυριβήλη, τον Εφταλιώτη, το Θεόφιλο, το Βενιαμίν, το Στρατή Καρρά, τον Τέρπανδρο, τον Αρίωνα, το Γεώργιο Μελωδό, τον Πιττακό, το Θεόφραστο, τον Ιακωβίδη, τον Ελευθεριάδη… Φιλοξένησε τον Ηλία Βενέζη και ενέπνευσε το Λευτέρη Παπαδόπουλο. Η Λέσβος, είχε και έχει να επιδείξει ένα μοναδικό πολιτισμό που ξεφεύγει από τα διάσημα τέκνα της και φτάνει στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της, στην ιδιοσυγκρασία κάθε Λεσβίου.

Πόλεις και Χωριά

Μυτιλήνη

Πρωτεύουσα του νησιού και κύριο λιμάνι της είναι η Μυτιλήνη. Μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Ελλάδας με ιστορία που αρχίζει κάπου στην τρίτη χιλιετία προ Χριστού. Στην πόλη έχουν τις έδρες τους το Υπουργείο και του Πανεπιστήμιο Αιγαίου, προσδίδοντας της τον άτυπο τίτλο της πρωτεύουσας του Αρχιπελάγους. Τα κτίρια της, απλωμένα σε εφτά λόφους, αποτελούν ένα συνονθύλευμα από παραδοσιακά βορειοαιγαιοπελαγίτικα σπίτια, νεοκλασικά αρχοντικά, βυζαντινούς ναούς και αρχαία μνημεία. Στην άκρη της πόλης βρίσκεται σαν στολίδι το επιβλητικό Βυζαντινό της Κάστρο.

Πλωμάρι

Στα νότια βρίσκεται το ξακουστό, από το ούζο του, Πλωμάρι. Είναι η δεύτερη σε μέγεθος πόλη του νησιού, γραφική, πανέμορφη. Τα σπίτια του απλώνονται αμφιθεατρικά γύρω από το λιμάνι του. Κάποτε έντονα βιομηχανοποιημένο, σήμερα καθαρά αγροτικό και τουριστικό, χωρίς όμως να χάνει, ούτε στο ελάχιστο, το ιδιαίτερο παραδοσιακό χρώμα του και το γνήσιο χαρακτήρα των κατοίκων του. Εδώ και στα Πάμφιλα, λένε στο υπόλοιπο νησί, το νερό τρελαίνει τους κατοίκους, αλλά αυτό για τους Πλωμαρίτες κάθε άλλο παρά κατηγόριο είναι.

Δέκα χιλιόμετρα βορειότερα βρίσκεται το Μεγαλοχώρι, το Παλιό Πλωμάρι. Ελβετία της Λέσβου ονομαζόταν κάποτε. Είναι το ψηλότερο χωριό του νησιού και σίγουρα ένα από τα ομορφότερα. Πατρίδα του Σοφού Βενιαμίν του Λεσβίου. Κρυμμένο καλά από την θάλασσα, για το φόβο των πειρατών, τριγυρισμένο από ένα δάσος από πεύκα και ελιές, γεμάτο πηγές με τρεχούμενα νερά, αφήνει έκπληκτο τον επισκέπτη. Το Μεγαλοχώρι, αποτελεί μια από τις καλύτερες επιλογές για τους λάτρεις του αγροτουρισμού με πολλές νεότευκτες κλίνες.

Αγιάσος

Στην κεντρική Λέσβο, γραφική και ξεχωριστή, στέκεται η Αγιάσος με την ξακουστή εκκλησία της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας. Η ντοπιολαλιά, γραμμένη ακόμη και σε τοίχους στα δρομάκια της, θα σας καταπλήξει – μέχρι και οι κάτοικοι του υπόλοιπου νησιού που έχουν κι εκείνοι τις δικές τους διαλέκτους, δυσκολεύονται να την κατανοήσουν. Η Αγιάσσος έχει συμβάλλει πολύ στην ανάπτυξη της λεσβιακής τέχνης τόσο στη μουσική και τη σάτιρα όσο, κυρίως, στην κεραμική και την ξυλογλυπτική.

Καλλονή

Δυτικότερα, στην κορυφή του ομώνυμου κόλπου βρίσκεται η Καλλονή, με την ιδιαίτερα τουριστική Σκάλα της. Εδώ, στον Κόλπο Καλλονής βρίσκεται ένας από τους πλέον αξιόλογους υγροβιότοπους της Μεσογείου, με τα πανέμορφα Φλαμίγκο. Ξακουστή φυσικά είναι η Σαρδέλα της Καλλονής καθώς ακόμη και τα Χτένια ή Κτένια, που επίσης αλιεύονται στον κόλπο της. Γύρω της, τα Μοναστήρια Λειμώνος και Παναγίας Μυρσινιώτισσας.

Πέτρα και Μόλυβος

Στα βόρεια της Λέσβου βρίσκονται η Πέτρα και η Μήθυμνα ή Μόλυβος. Στο κέντρο της Πέτρας, πάνω σε ένα θεόρατο βράχο και 114 σκαλοπάτια από το έδαφος βρίσκεται η Παναγία η Γλυκοφιλούσα. Από εκεί η θέα στο πέλαγος είναι μαγευτική. Στην κορυφή του Μόλυβου, από την άλλη, δεσπόζει το Μεσαιωνικό Κάστρο. Ο Μόλυβος αποτελεί ίσως το πλέον αναλλοίωτο κομμάτι της Λέσβου, προσφέροντας παράλληλα σύγχρονες τουριστικές υπηρεσίες και διατηρώντας έντονη νυχτερινή ζωή. Στα γραφικά δρομάκια του θα συναντήσετε το σπίτι του Αργύρη Εφταλιώτη καθώς και το καμένο σπιτάκι της Δασκάλας με τα Χρυσά μάτια, της ηρωίδας του Μυριβήλη.

Σίγρι και Ερεσός

Στο δυτικό τμήμα της Λέσβου θα βρείτε το Σίγρι και την Ερεσό. Η Ερεσός υπήρξε τόπος γέννησης της Σαπφώς και σημαντική πόλη κατά την αρχαιότητα. Η πόλη βρίσκεται στο εσωτερικό του νησιού. Τη νυχτερινή ζωή συγκεντρώνει η Σκάλα Ερεσού, με τη χρυσαφένια ακρογιαλιά και τα πολλά μικρά μπαράκια της. Η Ερεσός είναι ίσως η πόλη που απέχει περισσότερο από την πρωτεύουσα Μυτιλήνη, αλλά είναι πολύ κοντά στο άλλο μεγάλο λιμάνι του νησιού, το Σίγρι. Ξακουστό, όχι για το λιμάνι του, αλλά για το Απολιθωμένο Δάσος του, το Σίγρι αποτελεί ένα μνημείο Φυσικής Ιστορίας. Μια σειρά από απολιθωμένους κορμούς δέντρων – το συνολικό μήκος των μονοπατιών του δάσους ξεπερνάει τα 3 χιλιόμετρα – αφήνει άφωνους τους επισκέπτες και τους μεταφέρει στο βάθος των αιώνων αναλογιζόμενους τη δύναμη και το μεγαλείο της φύσης. Πρόσφατα, ανασκαφές φέραν στο φως κι άλλους κορμούς απολιθωμένων δέντρων, κοντά στην Άντισσα, δίνοντας επιχειρήματα σε όσους πιστεύουν ότι όλη η δυτική Λέσβος κρύβει θαμμένο έναν τεράστιο παλαιοντολογικό θησαυρό. Επιβλητική, σε ένα βράχο πάνω από το Σίγρι βρίσκεται η Μονή του Υψηλού. Η θέα από εκεί είναι πραγματικά μοναδική.

Μικρότερα Χωριά

Η Συκαμιά, με την Παναγία τη Γοργόνα και τη Μουριά του Μυριβήλη στη Σκάλα της, η Γέρα – πατρίδα του Ελύτη – με τα χωριά της απλωμένα γύρω από τον ομώνυμο Κόλπο, ο Μανταμάδος με την εκκλησία του Ταξιάρχη, η Μονή των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, ο Πολιχνίτος, τα Βατερά με την απέραντη παραλία τους και κάθε χωριουδάκι της Λέσβου περιμένουν φιλόξενα κάθε επισκέπτη. Η Λέσβος, λόγω της έκτασής της, απαιτεί τουλάχιστον μια εβδομάδα για να την επισκεφθείτε ολόκληρη. Όσο περισσότερο χρόνο διαθέτετε βέβαια στη διάθεσή σας, τόσο το καλύτερο. Επισκεφθείτε κάθε γωνιά της Λέσβου, απολαύστε τη μαγευτική θέα – πρωί για να μην έχει αυξηθεί η υγρασία – από τα δύο βουνά της (Όλυμπος και Λεπέτυμνος), κολυμπήστε στις παραλίες της, ξεχαστείτε στα ταβερνάκια της, προσκυνήστε στα ξωκλήσια της, γευθείτε τις γεύσεις της και γνωρίστε την τέχνη και τους κατοίκους της. Θα σας προσφέρουν απλόχερα τη φιλοξενία τους.

Αξιοθέατα

Το Μουσείο Τεριάντ με έργα του Θεόφιλου, το Αρχαιολογικό, το Βυζαντινό και το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, το Αρχαίο Θέατρο, το Άγαλμα της Σαπφούς, το άγαλμα της Ελευθερίας, το αρχαίο Ιχθυοτροφείο, ο Άγιος Θεράπων και το Σπήλαιο του Αγίου Βαρθολομαίου στη Μυτιλήνη.

Η εκκλησία του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο. Η ανάγλυφη Εικόνα του Ταξιάρχη είναι φτιαγμένη από χώμα και αίμα μοναχών, έργο του μοναδικού διασωθέντα μοναχού μετά από επίθεση πειρατών.

Το Μουσείο Ούζου, το Λαογραφικό Μουσείο, οι Ταρσανάδες, τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, το Πολιτιστικό Κέντρο και η Σπηλιά στα Κόκαλα (όπου σκοτώθηκαν οι ντόπιοι από πειρατές) στο Πλωμάρι. Ακόμα, το μνημείο του Σοφού Βενιαμίν στο Μεγαλοχώρι και οι εκκλησίες της περιοχής με τα περίφημα χειροποίητα Τέμπλα τους.

Ο Ιερός Ναός της Παναγίας, χτισμένος το δωδέκατο αιώνα, με τη θαυματουργό εικόνα της Βρεφοκρατούσας, πιθανότατα έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, το Εκκλησιαστικό Μουσείο και το Αναγνωστήριο, στην Αγιάσο.

Το εκκλησάκι της Παναγίας της Γοργόνας και η Μουριά του Μυριβήλη στη Σκάλα Συκαμιάς.

Το Κάστρο και το σπίτι του Εφταλιώτη στο Μόλυβο και η Εκκλησία της Παναγίας στην Πέτρα.

Το Απολιθωμένο Δάσος και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Σίγρι. Ένα μοναδικό μνημείο σπάνιας ομορφιάς που δημιούργησε η Φύση.

Το Αρχαίο Υδραγωγείο στη Μόρια, δημιούργημα της Ρωμαϊκής Εποχής. Κατασκευασμένο από Λεσβιακό γκρίζο μάρμαρο. Τροφοδοτούσε με νερό τη Μυτιλήνη από την περιοχή της Αγιάσου, 26 χιλιόμετρα μακριά.

Ο Ναός των Μέσων, στο κέντρο του Νησιού. Θρησκευτικό Κέντρο των Αιολέων με λείψανα ψευδοπεριπτέρου Ιωνικού Ναού του τέλους του 4ου π.Χ. αιώνα. Εδώ διεξήγαγε η Σαπφώ τα πρώτα καλλιστεία της ιστορίας.

Η Αρχαία Πύρρα, κοντά στον οικισμό Αχλαδερή. Άνηκε στην αρχαία Πεντάπολη. Μέσα στη θάλασσα διακρίνονται ερείπια της βουλιαγμένης από το σεισμό αρχαίας πόλης.

Στην Κλοπεδή, υπολείμματα κτισμάτων Αιολικού Ναού, αφιερωμένου στον Απόλλωνα.

Τοπικές Εκδηλώσεις

Πολιτιστικές Εκδηλώσεις γίνονται όλο το χρόνο στα περισσότερα μέρη του νησιού. Αξιόλογες σειρές εκδηλώσεων είναι το Λεσβιακό Καλοκαίρι (Ιούλιος-Αύγουστος) στη Μυτιλήνη και τα Βενιαμίνεια (τέλη Αυγούστου) στο Πλωμάρι. Ο Δεκαπενταύγουστος, ο εορτασμός της Χάρης της Παναγίας, αποτελεί τη σημαντικότερη γιορτή. Το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται στην Αγιάσο όπου συγκεντρώνονται πιστοί από όλο το νησί, αλλά και άλλα μέρη της Ελλάδας. Εκείνη την ημέρα γίνονται ακόμη σημαντικά πανηγύρια στην Πέτρα, τη Σκάλα Συκαμιάς και στο Μεγαλοχώρι. Στις 8 Νοεμβρίου την τιμητική του έχει ο Μανταμάδος με το Ναό του Ταξιάρχη. Την ίδια μέρα όμως γιορτάζεται σε όλο το νησί η επέτειος της Απελευθέρωσης της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό, το 1912. Ένα πλήθος πανηγυριών γίνεται όλο το χρόνο σε κάθε γωνιά της Λέσβου με πλούσια γλέντια. Αξιοσημείωτες επίσης είναι ακόμη η Γιορτή Ούζου και η Γιορτή της Σαρδέλας, που διοργανώνονται σε πολλά χωριά με αρκετό ούζο και φρέσκο ψάρι.

Μετακίνηση

Προς τη Λέσβο: Το λιμάνι της Μυτιλήνης απέχει από τον Πειραιά 188 ναυτικά μίλια. Το ταξίδι με πλοίο διαρκεί περίπου εννέα ώρες. Επίσης υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με Χίο, Λήμνο, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη, Βόλο, Άι-Στράτη, Ψαρά, Σύρο, Θεσσαλονίκη και τα τουρκικά παράλια. Το αεροπορικό ταξίδι από το Ελευθέριος Βενιζέλος της Αθήνας διαρκεί περίπου 45 λεπτά, ενώ γίνονται δρομολόγια και προς Χίο, Λήμνο και Θεσσαλονίκη.

Στη Λέσβο: Υπάρχει καθημερινή σύνδεση μέσω ΚΤΕΛ (τηλ: 2251028873) από την πρωτεύουσα με τα περισσότερα χωριά του νησιού. Ταξί θα βρείτε σχεδόν σε κάθε χωριό και αρκετά. Αν επιλέξετε να οδηγήσετε εσείς, προσέξτε τους αρκετά επικίνδυνους δρόμους και τα γαϊδουράκια και πρόβατα που μπορεί να βρείτε σε οποιοδήποτε σημείο του οδικού δικτύου, ιδίως το καλοκαίρι.

Προτάσεις

Πρέπει να δοκιμάσετε: Ούζο Πλωμαρίου (προτιμήστε να δοκιμάσετε τις ποικιλίες που δεν κυκλοφορούν ευρέως έξω από το νησί), Σαρδέλες Καλλονής και Χτένια (τα Χτένια λόγω υπεραλίευσης είναι προστατευόμενο είδος και η αλίευσή τους επιτρέπεται κυρίως κατά τους πρώτους μήνες του έτους και όχι το καλοκαίρι. Λαδοτύρι από το Μανταμάδο, μυτζήθρα και λεσβιακή φέτα. Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε παστή σαρδέλα (παστώνεται και αναλώνεται την ίδια μέρα). Θα τη βρείτε στις περισσότερες ταβέρνες. Κρατείστε την από τα δύο άκρα της ουράς της, σχίστε την καθαρίστε την από οτιδήποτε μαύρο και απολαύστε τη μοναδική γεύση της. Φάτε κισκέσ’ (κρέας βρασμένο με σιτάρι), γιαπράκια (αμπελοντολμάδες) και γεμιστά κολοκυθολούλουδα. Αν βρεθείτε Κυριακή στο Πλωμάρι, μην παραλείψετε να φάτε ντόπια μπουγάτσα.
Τι να ψωνίσετε: Ούζο και γλυκά από το Πλωμάρι, Λάδι Λέσβου, Λαδοτύρι, Κεραμικά και Είδη Λαϊκής Τέχνης από την Αγιάσο αλλά και το Μανταμάδο και Σαρδέλες Καλλονής. Αν σας αρέσει η παραδοσιακή μουσική επιλέξτε το CD Έρυ Πάλε του Πολιτιστικού Συλλόγου Αλκαίος Πλωμαρίου, με αξιόλογα παραδοσιακά τραγούδια και σκοπούς της Λέσβου και της υπόλοιπης νησιωτικής Ελλάδας (τηλ: 2252031539).
Σπορ: Το νησί προσφέρεται για πολλά αθλήματα. Είναι ιδανικό όμως για θαλάσσια σπορ, πεζοπορία και ανάβαση.
Ψάρεμα: Άφθονο και πολυποίκιλο σε όλη τη Λέσβο.
Αν έχετε σκάφος: Μπορείτε να το αγκυροβολήσετε ή να το ανεφοδιάσετε στο λιμάνι της Μυτιλήνης και στη Μαρίνα του Πλωμαρίου. Γυρίστε το νησί και απολαύστε τις μικρές ερημικές παραλίες που θα βρείτε σε κάθε γωνιά του.
Κολύμπι: Οι πιο φημισμένες παραλίες είναι ο Άγιος Ισίδωρος στο Πλωμάρι και τα Βατερά στα νότια του νησιού. Στη Μυτιλήνη κολυμπήστε στον Άγιο Ερμογένη, στη Γέρα επιλέξτε το Τάρτι, ενώ στο Πλωμάρι μπορείτε να διαλέξετε και τη Μελίντα ή το Αμμουδέλι. Στα βόρεια μπορείτε να κολυμπήσετε στην Εφταλού (στη Μήθυμνα), στην Πέτρα και στην Άναξο. Στα δυτικά επιλέξτε τη μαγευτική ακρογιαλιά της Σκάλας Ερεσού και την παραλία του Σιγρίου. Αν πάλι βρίσκεστε στην κεντρική Λέσβο, διαλέξτε τη Σκάλα Καλλονής.